GÜNÜN TARıHı (03 Mart 1924)
3 Mart'ta 300 yıllık inkılâp
T ürkiye tarihinde hiç görülmedik bir dizi inkılâp yapıldı. ışte, normalde ancak 300 senede yapılabilecek olan dehşet verici icraatin bir günlük dökümü:
1) Hilâfet kaldırılarak (lağvedilerek), 1350 yıllık bu dinî/ıslâmî müesseseye nihayet verildi.
2) şer'iye, Evkaf ve Erkân-ı Harbiye Vekâletleri kaldırıldı.
3) Vakıflar Genel Müdürlüğü ile Diyanet ışleri Başkanlığı kuruldu.
4) Osmanlı Hanedanına mensup nüfûsun memleket hâricine çıkarılması kararı alındı. (600 kadar nüfus, ertesi gün sınır dışı edildi.)
5) Medreseler kapatıldı; "Tevhid-i Tedrisat" kànunu çıkarıldı. (Esasen, din eğitim-öğretimine son verilmiş oldu. Tedrisat tek taraflı yapıldı.)
6) Fevzi Çakmak, Genelkurmay Başkanlığına tayin edildi. (1922'den beri askeriyenin başında olan Fevzi Paşa, yeniden tanzim edilen askerî sistemin tepe noktasına resmen getirilmiş oldu. Esasen, bu gün itibariyle yapılan müthiş icraatler de onun askerî kuvveti ve desteği sayesinde gerçekleştirilmiş oldu.)
NOTLAR
NOT–1: 341 nolu bu kànun maddesinin metninde "Hilâfet, hükümet ve cumhuriyet mânâ ve mefhumunda yer almakta olduğundan, hilâfet makamı kaldırıldı" denmektedir.)
NOT–2: M. Kemal'in 3 Mart kararları ile ilgili ertesi günkü gazetelerde çıkan beyanatı: "...Bu kararlar, millet ve memleket için herhalde çok hayırlıdır ve pek az bir zamanda bütün bu iyilikler kendisini gösterecektir." (Bkz: Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri–III, s. 74.)
NOT–3: 1829'un aynı gününde (3 Mart'ta) Sultan II. Mahmud'un faaliyetlerinden biri olan kılık kıyafet nizamnamesi ilân edildi ve buna göre, kavuk kaldırıldı, sarık ve cübbe yasaklandı; buna mukabil, devlet memurlarına fes, setre, pantolon ve ıstanbulin giyme mecburiyeti getirildi.
03.03.2007
M.LatifSalihoğlu
