Makat bölgesindeki damarların genişlemesi yani varisidir. Bu belirginleşen toplardamarlar dışkılama esnasında ve özellikle de kabızlık ve dışkının sert olmasına bağlı ıkınmada kolaylıkla yırtılarak kanar. Halk arasında basur ve mayasıl olarak da adlandırılır.
Sebepleri nelerdir?
Tuvalette uzun süre oturmak, tuvalet ihtiyacını geciktirmek, bedenen yapılan ağır fiziksel aktiviteler, alkol kullanımı, gebelik ve doğum, uzun süreli ishal ve kabızlık dönemleri, hareketsiz yaşam tarzı, yaşlılık gibi nedenlerle gelişebilir.
Ayrıca bazı meslek grupları (şoför, pilot, sürekli ayakta ya da oturarak iş yapanlar…), bazı spor dalları da (ata binmek, bisiklet kullanmak..) bu durumu etkiler.
Belirtileri nelerdir?
Hemoroitin ilk belirtisi genellikle dışkılama esnasında görülen taze kandır. Bu kanama genellikle kısa zamanda durur; ancak her dışkılamada yeniler. Kanama dışında görülen diğer belirtiler ise; bölgede dolgunluk ve özellikle dışkılamayla ve uzun süre devam eden ağrıdır. Ayrıca temizlik esnasında ele kitle gelebilir, kaşıntı ve ıslaklık hissi de oluşabilir. Gebelikte hemoroitler kan kaybına yol açarak demir eksikliği anemisine neden olabilirler.
Nelerle karışabilir?
Anal fissür (makatta yırtık), anal fistül, makat kenarında abse, rektumun tamamının ya da bir kısmının makattan dışarı çıkması, polip ve kanserlerle karışabilir.
Tanı nasıl konulur?
Bu şikayetlerle hekime başvuran hastanın şikayetleri dikkatlice dinlendikten sonra yapılan anal muayene genellikle genç hastalarda tanı için yeterlidir. Makattan kanama şikayeti ile gelen hastalara rektoskopi önerilir. Kırk yaş ya da üstü kabızlık şikayeti ile gelen ve yapılan anal muayenesinde hemoroit saptanan tüm hastalarda kolonoskopik tetkik önerilmektedir. Her zaman altta yatan bir kalın barsak tümörü olmadığı ekarte edilmelidir. Unutulmamalıdır ki, hemoroit tek başına kalın barsak kanserinin belirtisi olabilir.
Tedavide neler yapılır?
Diyette bol lifli (sebze, kepek ekmeği, meyve..) ve sıvı gıda tüketimine ağırlık vermek ve kabızlık ya da ishal nedenlerinin giderilmesi (beslenme, düzenli egzersiz, barsak fonksiyonlarının düzenlenmesi…) ve aktivasyonların artırılması yardımcı bir takım tedavilerdir.
Lokal ya da sistemik olarak bazı ilaçlar kullanılır. ( Krem, pomad, fitiller, tablet..)
Cerrahî müdahaleler olarak da aşağıdaki işlemler yapılmaktadır:
1. Skleroterapi: ılaçla doldurma olarak da tarif edilen bu işlemde, hemoroit memesinin içine sonradan katılaşan bir madde enjeksiyonu yapılır.
2. Bant ligasyonu: Özel bir alet yardımıyla hemoroit memesinin dibine sıkı bir lastik halka yerleştirilir. Böylelikle kendiliğinden düşmesi beklenir.
3. Lazer tedavisi: ıleri derecedeki hemoroitlerde uygulanamaz. Uygun vakalarda Nd-yag lazer ile genel anestezi altında yapılır ve ameliyat süresi 5-15 dakikadır. Küçük hemoroit memeleri koagüle edilir ya da kesilir.
4. Klâsik cerrahî yöntem: Hemoroit memeleri genel anestezi altında kesilerek çıkartılır. Aynı gün ya da ertesi gün hasta evine taburcu edilebilir.
Tıbb-ı Nebevî
Aişe (r. a.) rivayet ediyor: ”Soğuk su ile taharet ediniz. Çünkü bu basur illeti için şifadır.”
Evet sıcak su ile taharetlenmek aşağıdaki damarların daha da genişleyip kanın geri dönüşümünü azaltarak, ağrının daha da artmasına yol açar. Soğuk su ise damarlarda kasılma meydana getirir ve kan geri dönüşü hızlandırarak şikayetlerin azalmasını sağlar.
Kaynak: Bizim Aile Dergisi / Aralık 2005
