şimdi Hadisin incelenmesine devam edelim ;
ıbn Mace tarafından Avf b.Malik (r.a) den nakledilen hadis metni şu şekildedir ;
“Resulüllah(S.A.V) buyurdu ki : Yahudiler yetmiş bir fırkaya ayrıldı.Bnlardan biri cennette ,yetmişi cehennemdedir.Hrısitiyanlar ise yetmiş iki fırkaya ayrıldı.Onlarında yetmiş bir fırkası cehennemde , bir fırkası cennettedir.Muhammedin nefsi kudretinde olan Allah’a andolsun ki benim ümmetimde muhakkak yetmiş üç fırkaya ayrılacaktır.Bunlardan bir tanesi cennette , yetmiş iki tanesi cehennemdedir..Bunun üzerine kendisine “cennette olanlar kimlerdir ya Resulüllah? diye soruldu . O da ‘Cemaat’ buyurdu.”
ıbn Mace bu hadisi ,
Amr b. Osman b.Said b. Kesir el Hımsi (v.250), Abbad b.Yusuf Ebu Osman el Hımsi (v.206), Safvan b.Amr es Sekseki el Hımsi (v.100) , Raşid b. Said el Hımsi (v.10
, Avf b.Malik (r.a)
Rivayet zinciri ile nakledilmiştir.
Rivayet zincirindeki ravilerden Raşid b. Sa’d el Hımsi hadis alimlerinin tenkidine uğramış zayıf bir ravidir.
Ayrıca Abbad b.Yusuf Ebu Osman el Hımsi adlı ravi ise yalnız kaldığı hadisler rivayet ettiği ve bu konudaki hadisinde kendisinin yalnız kaldığı belirtilmiştir. ( ıbni Hacer Tehzibüt Tehzib II , Ez Zehebi Mizanül ı’tidal II. )
Ayrıca burada Safvan b.Amr es Sekseki el Hımsi (v.100) görüldüğü üzere vefat tarihi 100 olarak görülmekte ise de Bu kişinin vefat tarihi Buharide 155 olarak verilmektedir. Ki buharinin verdiği tarih daha doğru gbi gelmekte. Zira Buhar inin verdiği tarih doğru olmasa Yukarıda ıbn Macenin verdiği rivayet zincirinde kopukluk olduğu düşüncesini bizde oluşturacaktır. Biz Buharinin verdiği tarihi kabul ederek ,
Diğer bir rivayete geçelim ;
Enes b. Malik (r.a) den nakledilen metin şu şekildedir ;
“Hz.Peygamber şöyle buyurmuştur :’ısrailoğulları yetmiş bir fırkaya ayrıldı.Onların yetmiş tanesi helak oldu,bir tanesi helak oldu , bir tanesi de kurtuldu.Benim ümmetim de yetmiş iki fırkaya ayrılacaktır.Bunlardan yetmiş bir tanesi helak (cehennemlik) olacak , bir tanesi de kurtulacaktır.’ ‘Ya Resulüllah ! O kurtulacak olanlar kimlerdir ? diye sordular ,Hz.Peygamber de ‘Onlar cemaattir, cemaattir’ , buyurdu. “
Bu hadiste dikkat edilen ilk husus ıslam ümmetinin yetmiş iki fırkaya ayrılacağıdır, halbuki diğer rivayetlerde bu sayı yetmiş üç olarak geçmekteydi.
şimdi biz bu hadisin rivayet zincirine göz atalım ; ( ıbn Mace ve Ahmed b. Hanbelden iki rivayete bakacağız )
1.ıbn Mace , Hişam b.Ammar es Sülemi(v.245) , el Velid b.Müslim el Kureşi (v.194) , Ebu Amr Abdurrahman b.Amr el Evzai (v.15
,Katade b.Diame (v.117) ,Enes b.Malik (r.a)
şimdi bu rivayet zincirini inceleyelim.
Bu rivayette yer alan Hişam b.Ammar es Sülemi(v.245) zabt yönünden tenkide uğramıştır.
Ravilerden el Velid b.Müslim el Kureşi (v.194) de yalancı kimselerden hadis naklettiği , münker ve mürsel rivayetleri olduğu , kezzab kimselerden tedlis yaptığı ve hatası çok olduğu için hem adalet hemde zabt açısından cerhedilmiştir.
Diğer Bir ravi olan Ebu Amr Abdurrahman b.Amr el Evzai (v.15
in gerçekten bu kişimi olduğu yoksa yukarıda kendisi tedlislikle ve adaletsiz olmakla suçlanan el Velid b.Müslim el Kureşi (v.194) adlı ravinin mi bu isme nispetle tedlis yatığını bilemiyoruz. Çünkü bu şahıs yukarıda da dediğim gibi tedlis yapmakla ve adaletsiz olmakla itham edilmiştir hadis alimlerince.
Rivayet zincirinde yer alan Ebu Amr Abdurrahman b.Amr el Evzai (v.15
in gerçekten böyle bir hadis rivayet edip etmediğini bilemiyoruz , çünkü kendisi tanınmış bir fıkıh alimidir. Bu kişinden önce er alan ravinin bu alimin ağzından hadis uydurmuş olabileceğini gözden ırak tutmamak gerekir. Çünkü tedlis ve adalet açısından çok tenkid edilmiştir.
Yani bu hadisin bu rivayet zincirinde tenkid edilen iki ravi ve birde meçhul şahıs nedeniyle bu rivayete de mesafeli yaklaşmak gereklidir.
2.Ahmed b. Hanbel , Ebu Ali el Hasen b.Musa el bağdadi (v.209/210), Abdullah b. Lehia el Mısri (v.170/174) , Halid b.Yezid el Cumahi EL Mısri (v.139), Said b.Ebi Hilal el Leysi (v.149) , Enes b. Malik (r.a)
Geçelim bu rivayet zincirinin incelenmesine ;
Bu rivayet zincirinde yer alan ravilerden Abdullah b. Lehia el Mısri (v.170/174) adlı ravi hadis alimlerince cerh edilmiş zayıf bir kimsedir.Ömrünün sonuna doğru ıhtilat etmiş bu yüzden de hadis alimlerince terkedilmiştir.
Zaten Ahmed b. Hanbel bu kişinin hadislerinin hüccet olmadığını bildirmiştir. Onun hadislerinin çoğunu i’tiba için yazdığını belirtmiştir.
Ayrıca ıbn Hazm , Said b.Ebi Hilal el Leysi (v.149) adlı ravi ninde zayıf bir kişi olduğunu belirtmiştir.
Bundan sonraki yazı da ise Muaviye b. Ebu Süfyan’ a ( Aslına bakarsanız ben bu rivayeti incelemeyi dahi gerekli görmem kendi iç dünyamda ama ilmi olmak adına buraya taşıyacağım. ) dayanan bir rivayeti ele alacağız ondan sonra inşallah bir sonuç yazısı yazıp konuyu bitireceğiz.
Allaha emanet olunuz.