peki bu 4 yoldan baska yollar olmadigini nerden biliyorsunuz?
Belki de yaziyi yazan sahis sizin kor noktaniza vurup sizi kandirmak istiyor. Belki de milyonlar baska ihtimaller var. O zaman bunlarin hepsini teker teker reddiyelemek gerekmez mi?
hurmetler
BArish
not: Hakkiniz helal ediniz. Bu sorular bana ateist bir arkadasim tarafindan bu konuyu konusunca soruldu. Hakli oldugu yonler vardi. o da su. Bircok hristiyan ve de ne yazikki musluman olayi dicotomy dedigimiz iki seyden birisini secmeye zorlama metoduna indirgiyor ve de bu yanlis oluyor cogunlukla. Cunku kisiler bazen onemli bazi ihtimalleri gozardi ederek mantiki bir cikarim yapmamis oluyorlar. Benimarkadasta matematikci olunca bu tip seylere gicik oluyor. hani hakli oldugu noktalarda var. Bu yuzden bana sordugu gibi soruyorum: "bu bir cesit dicotomy degil mi? Belki baska ihtimaller gozardi ediliyor olabilir
@barish kardeşim.. birkaç ihtimalde ben söyleyeyim..
1- Esbab yapıyor.
2- tabiat yapıyor
3- kendi kendine oluyor.
4- Allah yaratıyor.
5- Sofestailerin dediği gibi. Hiç bir şey yok ki. Her şey hayal. Öyleyse madde de,yaratan da(haşa) , tabiat te, esbab da vs.yok.
6- Tesadüfen oluyor..
7- Evrimleşiyor..
8- Madde yaratılmış değil, ezeldenberi böyle var.
9- ...vs.
.......
Böylece bildiğimiz bilmediğimiz çok ihtimaller sıralanabilir...
şimdi Üstadımızın kullandığı ifadelere bakalım..
1.ıfade:
Evet madem mevcudat var ve inkâr edilmez. Hem her mevcud san'atlı ve hikmetli vücuda geliyor. Hem madem kadîm değil, yeniden oluyor.
2.ıfade:
"Madem aklen bu dört yoldan başka yol yoktur, evvelki üç yol muhal, battal, mümteni', gayr-ı kabil oldukları kat'î isbat edilse; bizzarure ve bilbedahe dördüncü yol olan tarîk-i vahdaniyet, şeksiz şübhesiz sabit olur."
1. ifadede üstadımız 3 maddeyi ön kabul yaparak risaleye başlıyor:
1.kabul:"Evet madem mevcudat var ve inkâr edilmez": bu kabul ile 5. ihtimalden vebenzeri ihtimallerden kat'-ı nazar edilmiştir.
2.kabul:"Hem her mevcud san'atlı ve hikmetli vücuda geliyor.": bu kabul ile 6.ihtimal ve benzeri ihtimaller nazar-ı itibara alınmamıştır.Çünkü aklen, tesadüf sanatlı bir eseri meydana getiremez.
3.kabul:"Hem madem kadîm değil, yeniden oluyor": bu kabul ile 8. ihtimalden ve benzeri ihtimallerden kat'-ı nazar edilmiştir.
ışte üstadımız bü üç kabul ile bu kategoriye girmeyen fikirlerin hiç birini değerlendirmeye katmamıştır. Çünkü tartışma konusu olan "mevcudatın mahiyeti nedir? mevcudat varmıdır yokmudur?" gibi meseleler değil. Öyle olsa idi 5. ihtimal olan sofestailerin görüşü de bir ihtimal olarak değerlendirilip çürütülürdü.. Zaten diğer ihtimallere üstadımız başka risalelerde değinip gerekli izahları yapmıştır.
Burada tartışılan konu "var olan, sanatlı olan, ve yeniden olan bu mevcudat nasıl oluyor bunu kim yapıyor." meselesidir. öyle ise bu kriterlere uymayan görüşler burada aklî bir ihtimal olarak nazara alınamaz.Burada üstadımızın söylemiş olduklarında her hangi bir yanlış yok.
dicotomy meselesine gelince: Bu metod her zaman kullanılamaz ama kullanılabileceği durumlarda vardır ve bu durumda kesin sonuca götürür. Eğer bir şeyin olması için dört ihtimal varsa ve beşinci bir ihtimalin olması aklen imkansız ise , bu metod kullanılabilir. Üç ihtimalin imkansız olduğu ispatlanırsa 4. ihtimalin kesin ve şüphesiz olduğu ortaya çıkar. buna itiraz edilemez. Örneğin; birşey ya vardır ya yoktur. burada başka ihtimal düşünülemez. öyleyse böyle durumlarda bu metod kullanılabilir. Aksi durumlarda bu metodun kullanılması ise , çok sağlam bir delil olmaz.
şimdi üstadımızın 2.ifadesine bakıyoruz.
"Madem aklen bu dört yoldan başka yol yoktur" cümlesinde hususen "aklen" tabiri kullanılmış. yani aklî olmayan vehmi, hevesi fikirler itibara alınmıyor. başka bir ihtimal imkanı varsa bunun akli bir dayanağı olması gerekir. Yoksa " acaba şöyle olsa , böyle olsa" gibi keyfi ihtimallerle uğraşılmaz. gereksiz ve zaman kaybıdır.aklı kullanmamaktır.
Meselemize gelelim..
Bir mevcudun meydana gelmesi için
"1-ya o mevcudun dahilinde ona ait
2-veya haricinde ondan bağımsız
3-veya hem dahilde hem hariçte
4-veya ne dahilde ne de hariçte olmayan, ve maddi olmayan bağımsız bir sanii "
olan bir ustanın, bir saniin olması gerekir.Bundan başka ihtimal yok.. düşünülemez.
1.ihtimal ve buna benzer ihtimaller, teşekkele bi nefsihi ile ifade edilmiş. ve çürütülmüş.
2.ihtimal, esbab ,ile ifade edilmiş vb.
3.ihtimal, Tabiat ile ifade edilmiş ki "tabiat" hem "doğa" manasında hemde "eşyanın doğası, kabiliyeti" manasında kullanılıyor. vb..
4.ihtimal, cenab-ı hakka aittir.
Bundan başka olan ihtimaller ya üstadımızı yukarıda bahsettiğimiz 3 kabülü dışındadır veyahut tabiat risalesine mevzu olan 3 muhalin içindedir(evrim gibi..).
Başka yol yok. Var ise akli bir delil ile gösterilmesi lazım.. Selametle