DÖRDÜNCÜ VECıH
Hayat-ı şahsiye nazarında dahi zulümdür. şu Dördüncü Veçhin esası olarak birkaç düsturu dinle:
Birincisi: Sen mesleğini ve efkârını hak bildiğin vakit, "Mesleğim haktır veya daha güzeldir" demeye hakkın var. Fakat "Yalnız hak benim mesleğimdir" demeye hakkın yoktur.
1- "Rıza gözü, ayıplara karşı kördür. Kem göz ise kusurları araştırır." Ali Mâverdî, Edebü'd-Dünyâ ve'd-Dîn, s.10; Dîvânü'ş-şâfiî, s.91.
sırrınca, insafsız nazarın ve düşkün fikrin hakem olamaz, başkasının mesleğini butlan ile mahkûm edemez.
Hayatı-ı şahsiye nazarında dahi zulümdür demiş..Kişiye bakan hayat cihetiyle de zulümdür..Hem kendi hayatına bakan hem başkaların şahsi düşünce ve hayatlarına bakan açıdan da zulümdür..ınsafsızlık öyle bir karanlık dünyadır ki her şeyi sukut ettirip anlamsız gösterir..Üstadımız bazı düsturlarla şahsi hayat içinde adavet yönlü fikir ve davranışları değerlendirerek demiş;
Sen mesleğini ve fikrini hak doğru bildiğin zaman” benim mesleği haktır veya daha güzeldir “demeye hakkın var..
Çünkü insanın fikren beğendiği ve amelen uyguladığı işini meşrebini sevmesi gayet normal ve zaten de olmalıdır.Ve aslında bu o kabiliyetin istidadınca istihdam olduğu noktadır..Ve bu sevdiği beğendiği efkarını ve yolunu övmesi o muhabbetin de iktizasıdır.fakat "Yalnız hak benim mesleğimdir"derse..Bu kendi meslek muhabbetiyle sarhoş olmuş bir fikrin iddiasıdır..veya muvazenesini kaybetmiş bir düşüncenin cahilane inadıdır.Ve öyle demeye de hakkı yoktur…Çok sığ bir düşüncedir..tarafgirlik damarıyla hakikate karşı bir haksızlıktır…
Hem orada demiş; "Rıza gözü, ayıplara karşı kördür. Kem göz ise kusurları araştırır."Eğer böyle bir bakış açısı insafsızlıkla o şahısta varsa fikri düşkündür hastadır..hakem olamaz ..yani hakkı taksim edemez..hakkı sahibine veremez…Bu meyanda da başkasının mesleğini ,gittiği yolu ..işlediği işini..ve tarzı hayatını..ve anlayışını sorgulayamaz haksızlık ve batıllıkla mahkum edemez…
ıkinci düstur: Senin üzerine haktır ki, her söylediğin hak olsun. Fakat her hakkı söylemeye senin hakkın yoktur. Her dediğin doğru olmalı; fakat her doğruyu demek doğru değildir. Zira senin gibi niyeti hâlis olmayan bir adam, nasihati Bazen damara dokundurur, aksülâmel yapar.
Evet,ınsanın üzerinde olan ifade haklarından biri doğruyu söylesin..Fakat her insanın hakkı söyleyişi mutlak hakkı söyleyebildiği anlamına gelmez..Doğru dahi elden ele başkalaşabilir…Ve her doğrunun bir ifade ediliş biçimi vardır..yer, zaman, mekan, muhatap ,maksat, arzu, neden, beklenti ve amaç gibi çeşitli konumlarda değerlendirilir..Yani söylemek nedenleri doğrunun doğru ifade edilebilmesinde münasip münasebetler meşruluğunda kıymetlidir.Mesela bir adamın hatasını ona söylemekle şümullendirilebilir…Örneğin tahkir ederek..veya doğru olanı bir uslubu nazikane ile göstererek..veyahut örneklendirerek..ıma ederek..başkasıyla haberdar ederek..Yüzüne vurarak..kırarak…vs vb…Evet, Her doğru her yerde söylenmez.Her doğruyu demekte doğru değildir…Ümidle şifa bulabilecek bir hastalığa ümidsiz yaklaşmak gibi..evhamlandırarak heyecanlandırıp kuvve-i maneviyesini zedelemek gibi….Söylenen nasihat’te halis niyetli değilse ters tepki verir…Muhatabını incitir damarına dokunur..Doğrudan istifade edilecek kapılarda kapanır…
Üçüncü Düstur: Adâvet etmek istersen, kalbindeki adâvete adâvet et, onun ref'ine çalış.
Hem en ziyade sana zarar veren nefs-i emmârene ve hevâ-i nefsine adâvet et, ıslahına çalış. O muzır nefsin hatırı için mü'minlere adâvet etme. Eğer düşmanlık etmek istersen, kâfirler, zındıklar çoktur; onlara adâvet et. Evet, nasıl ki muhabbet sıfatı muhabbete lâyıktır. Öyle de, adâvet hasleti, her şeyden evvel kendisi adâvete lâyıktır.
Eğer demiş,düşmanlık edeceksen kalbindeki düşmanlığa düşmanlık et..Onu kaldırmaya çalış…
Hem sana en çok zarar veren ve daima kötülüğü isteyen nefsinin heveslerine düşmanlık et…
O zararlı nefsinin hatırı için Mü’minlere düşmanlık etme…
Eğer düşmanlık etmek istersen..Kafirler,zındıklar çoktur,onlara düşmanlık et…
Evet,nasıl ki muhabbet sıfatı sevilmeye layıktır..Öyle de düşmanlık özelliği de ,her şeyden önce kendisi düşmanlığa layıktır…
Diyerek o mizaca hakkaniyetli ve istikametli hem de zararsız meşguliyetli bir yol göstermiş…
Eğer hasmını mağlûp etmek istersen, fenalığına karşı iyilikle mukabele et. Çünkü, eğer fenalıkla mukabele edersen, husumet tezayüd eder. Zâhiren mağlûp bile olsa, kalben kin bağlar, adâveti idame eder. Eğer iyilikle mukabele etsen, nedâmet eder, sana dost olur.
2- ıyi ve izzetli birine iyilik edersen, onu elde edersin. Kötü birine iyilik edersen, o daha da azar.(Bu beyit Mütenebbi'ye aittir. Bkz. el-Örfü't-Tayyib fî şerhi Dîvâni't-Tayyib, s.387.)
hükmünce, mü'minin şe'ni, kerîm olmaktır. Senin ikramınla sana musahhar olur. Zâhiren leîm bile olsa, ımân cihetinde kerîmdir. Evet, fena bir adama "ıyisin, iyisin" desen iyileşmesi ve iyi adama "Fenasın, fenasın" desen fenalaşması çok vuku bulur. Öyleyse,
3- "Boş sözlerle, çirkin davranışlarla karşılaştıkları zaman, izzet ve şereflerini muhafaza ederek oradan geçip giderler." Furkan Sûresi: 25:72. "Eğer onları affeder, kusurlarına bakmaz ve bağışlarsanız, şüphesiz ki Allah da çok bağışlayıcı ve çok merhamet edicidir." (Teğabün Sûresi: 64:14.)
Gibi desâtir-i kudsiye-i Kur'âniyeye kulak ver. Saadet ve selâmet ondadır.
Bu bölüm ikinci lem’adan bir kısmı hatıra getirdi..Hem niyet ve nazar eşyanın mahiyetini değiştir..hem nasıl bakılırsa öyle görünür..Hem daim ağlayan bir meyusun gözüne dünya bir matemhane-i umumi görünür…ılaahir meseler hadisata ve beliyata karşı bir duruşu düşündürdü..Hem insanın vazifesi hem ömrün kısalığı hem luzumlu işlerin çokluğu gibi hakikatler fikre geldi…
Lem’adan hatıra gelen yer;
ıkinci Mes'ele: Maddî musibetleri büyük gördükçe büyür, küçük gördükçe küçülür. Meselâ: Gecelerde insanın gözüne bir hayal ilişir. Ona ehemmiyet verdikçe şişer, ehemmiyet verilmezse kaybolur. Hücum eden arılara iliştikçe fazla tehacüm göstermeleri, lâkayd kaldıkça dağılmaları gibi; maddî musibetlere de büyük nazarıyla ehemmiyetle baktıkça büyür. Merak vasıtasıyla o musibet cesedden geçerek kalbde de kökleşir, bir manevî musibeti dahi netice verir; ona istinad eder, devam eder. Ne vakit o merakı, kazaya rıza ve tevekkül vasıtasıyla izale etse, bir ağacın kökü kesilmesi gibi maddî musibet hafifleşe hafifleşe kökü kesilmiş ağaç gibi kurur gider. Bu hakikatı ifade için bir vakit böyle demiştim:
Bırak ey bîçare feryadı, beladan kıl tevekkül.
Zira feryad bela-ender, hata-ender beladır bil.
Eğer bela vereni buldunsa, safa-ender, atâ-ender beladır bil.
Eğer bulmazsan bütün dünya cefa-ender, fena ender beladır bil.
Cihan dolu bela başında varken, ne bağırırsın küçük bir beladan, gel tevekkül kıl!
Tevekkül ile bela yüzünde gül, tâ o da gülsün. O güldükçe küçülür, eder tebeddül.
Nasılki mübarezede müdhiş bir hasma karşı gülmekle; adavet musalahaya, husumet şakaya döner, adavet küçülür mahvolur. Tevekkül ile musibete karşı çıkmak dahi öyledir.
Evet,cihan dolu bir bela başında varken…
Hem tevekkül ile bela yüzüne gülmekle küçülen ve değişen bir sıkıntı…
Ve tartışmada bir gülümseme düşmanlığı barışmaya şakaya çevirip adavetin kaybolmasına sebep olur..demiş hem dersin bu makamında musibete karşıda mütevekkilane bir vaziyet almakla onunda mahiyetinin değişebileceğini ifade etmiş…
ıyilik sadece iyilik getirir…ıyilikle mukabele muhatabını kazanmaya vesile olur..Belki zor bir durumdur..Fakat mü’min olmak nefsani hareketlerden uzak durup emri uygulamak cihetini tercih etme iradesinin işleyişi anlamındadır…Çünkü o iman ve amel ile emri verenin rızasını kazanmak üzere hareket etmek gereğidir..Burada aslında muhatabında şefkat ile yapılacak bir muamele ile yaşayış ve inancına hizmet etmektir..Onun vesilesiyle açılmış o imtihan karşısında duruşumuzu Rabbimize karşı bir nevi göstererek bizde hoşnutluğunu aramak istemektir…
Üstadımız bu üçüncü düsturda
1-Eğer hasmını mağlûp etmek istersen, fenalığına karşı iyilikle mukabele et. Çünkü, eğer fenalıkla mukabele edersen, husumet tezayüd eder. Zâhiren mağlûp bile olsa, kalben kin bağlar, adâveti idame eder. Eğer iyilikle mukabele etsen, nedâmet eder, sana dost olur.
2- ıyi ve izzetli birine iyilik edersen, onu elde edersin. Kötü birine iyilik edersen, o daha da azar.
3- "Boş sözlerle, çirkin davranışlarla karşılaştıkları zaman, izzet ve şereflerini muhafaza ederek oradan geçip giderler." Furkan Sûresi: 25:72. "Eğer onları affeder, kusurlarına bakmaz ve bağışlarsanız, şüphesiz ki Allah da çok bağışlayıcı ve çok merhamet edicidir." (Teğabün Sûresi: 64:14.)
Saadet ve selâmet düsturları olarak ifade etmiş ..Eğer saadet ve selamet istersen bunlara kulak ver demiş…
Dördüncü Düstur: Ehl-i kin ve adâvet, hem nefsine, hem mü'min kardeşine, hem rahmet-i ılâhiyeye zulmeder, tecavüz eder. Çünkü, kin ve adâvetle nefsini bir azâb-ı elîmde bırakır. Hasmına gelen nimetlerden azâbı ve korkusundan gelen elemi nefsine çektirir, nefsine zulmeder.
Eğer adâvet hasetten gelse, o bütün bütün azaptır. Çünkü, haset evvelâ hâsidi ezer, mahveder, yandırır. Mahsud hakkında zararı ya azdır veya yoktur.
Evet,kin ve düşmanlığın hem insanın kendisine hem Mü’min kardeşine hem Allah’ın rahmetine karşı haddi aşar…Çünkü kin ve düşmanlık insanın kendi nefsini acı verici azaplar içerisinde bırakır…Düşman gördüğüne giden nimetlerden azap çektiği gibi..düşmanlığın bir nevi karşılığı olan ..yani düşman kabul ettiğinin de düşmanının o olması ve onun düşmanlığından gelen korku elemini de kendine çektirir..Nefsine zulmeder…Çünkü nefsi onun irade-i cüziyyesine emanettir..O ıradesini nefsinin emmare taleplerini dinleyerek adavete meyl ettirse..terbiyesi ve tezkiyesi için tercihine vedia olan nefsini mahiyetindeki düşüşe yönlendirir..Eğer muhakeme-i akliye ve muhabbeti kalbiyesini dinlese..Ruhunda da olan ulvi rabıtaların vicdani hükümleriyle kardeşlik noktasınada ki harekete meyl etse..nefsindeki o kötülüğe karşı olan cihetlerin yüzü..aklın,kalbin,ruhun,vicdanın ..Muhakeme,muhabbet,ve fıtrat olarak birlikteliğine döner ve emelleri bu ittifaka itaat ile Nefsini hayra sevk eder…Onun azaptan kurtulmasına sebep olur…
Evet,demiş..Düşmanlık çekememezlikten,kıskançlıktan gelse o daha büyük bir azaptır..Çünkü haset demiş,evvela haset edeni ezer.mahveder,yandırır…Haset edilen hakkında zararı ya azdır veya yoktur...Asıl sıkıntı hasid olanın dünyasında dolanmakta ve onu azap içinde bırakmaktadır…Haset edilenin ondan ya haberi yoktur..Olsa da o düşünceden gelen bir bilmekle muvakkat keder içine girebilir..Bu manada mazlum olduğundan kalbi muzdarip olmaz ..ve ona geçici bir kederlenmekten başka bir hal vermez…Akıbet ne olursa olsun bu noktada masum olduğundan netice onun lehindedir…Dolayısıyla hakiki bir manada zarar etmez…malı sadaka hükmüne geçer..sıkıntısı kefaret olur..sabrı ona çok sevaplar kazandırabilir ve hakeza……….
Evet demiş;
Hasedin çaresi: Hâsid adam, haset ettiği şeylerin âkıbetini düşünsün. Tâ anlasın ki, rakibinde olan dünyevî hüsün ve kuvvet ve mertebe ve servet, fânidir, muvakkattir. Faydası az, zahmeti çoktur.
Diyerek dünyevi cihette olan kıskançlığı ..haset ettiğinde olan haset ettiği şeylerin akıbetlerini ve onların kıskançlığa değmediğini..geçici olduğunu ve sorumluluk içerdiğini..onu korumak kollamak saklamak ..zarar ettirmemek gibi tedbirler dolayısıyla sıkıntısı faydasından çok olduğunu ifade etmiş…
Eğer uhrevî meziyetler ise, zaten onlarda haset olamaz. Eğer onlarda dahi haset yapsa, ya kendisi riyakârdır; âhiret malını dünyada mahvetmek ister. Veyahut mahsûdu riyakâr zanneder, haksızlık eder, zulmeder.
Ahirete bekaya bakan nimetlerde ise kıskançlık olamayacağını..eğer onlara da haset edilse ya kendisinin iki yüzlü ki bu ifade uhrevi meseleler de hakkın ve hakikatin karşısındaki bir duruştur çok hatarlı ve zararlıdır..Ahiret malını dünyada yemek gibi bir hal sergilemektir…Veya kast ettiğini riyakar zanneder,haksızlık eder..sui zannıyla haddi aşar zulmeder…
Hem ona gelen musibetlerden memnun ve nimetlerden mahzun olup, kader ve rahmet-i ılâhiyeye, onun hakkında ettiği iyiliklerden küsüyor. Âdetâ kaderi tenkit ve rahmete itiraz ediyor. Kaderi tenkit eden, başını örse vurur, kırar. Rahmete itiraz eden, rahmetten mahrum kalır.
Cenab-ı Hakkın o haset ettiği adama bakan nimet ve nikmet gibi imtihan vesileleri..Allahın CC ona tayin ettiği hayat tarzı..Mazhar olduğu nimetler..ve başına gelen akıbetlere nazar edip,ona verilen şeylere haset..başına gelen sıkıntılara duyacağı memnuniyet..Kader ile ona tayin edilmiş vesile-i imtihan sebeblerine karşıda zulmani bir nazar..çok zararlı bir düşünce ve davranıştır..Çünkü burada karşısına aldığı ..ırade-i ılahiyenin o kulu üzerindeki taalluku idaresi, nasip ettiği kısmeti gibi Halıka bakan bir penceredir…Kaderi tenkit eden yani bu nazarla ve hisle eleştiren başını örse vurur ve kırar..Rahmete itiraz ettiğinden hakkındaki Rahmeti de kaybeder…
Acaba birgün adâvete değmeyen bir şeye bir sene kin ve adâvetle mukabele etmeyi hangi insaf kabul eder, bozulmamış hangi vicdana sığar?
Düşmanlıkların aslında ne kadar basit sebeblerden dolayı olduğu..ınsaf ve vicdana böyle basit ve değersiz meselelerin aslında sığmayacağına işaret etmiş…
Aşağıda da hakiki bir taksimat yaparak ınsanın fıtratına koyulmuş latifeler..Ve imtihanı..Ve hayatın hadisatı..Ve kaderin o istidada çizdiği teklif tecrübe alanı ..Hem nefsine uyması ve şeytanın aldatması hem de ona o derece adavt ile bakan haset eden bir nazarın kendindeki olan noksanlığı gibi noktalardan, hakem bir müdahale ile hakikati hakkın eline teslim etmiş…ıyiliğe davet etmiş..Affedici olabilmenin ne kadar faydalar verdiğini..ve aslında kendi kendinin bir nevi kurtuşu hükmünde olacağı manasını..Hem dünyanın ve içindeki her şeyin geçiciliğini ifade etmiş…Adavet kin haset gereksiz diyerek her şeyin mahiyeti asliyesine dikkat çekmiş..
Evet demiş;
Halbuki, mü'min kardeşinden sana gelen bir fenalığı bütün bütün ona verip onu mahkûm edemezsin. Çünkü, evvelâ kaderin onda bir hissesi var. Onu çıkarıp, o kader ve kazâ hissesine karşı rıza ile mukabele etmek gerektir.
Saniyen, nefis ve şeytanın hissesini de ayırıp, o adama adâvet değil, belki nefsine mağlûp olduğundan, acımak ve nedamet edeceğini beklemek.
Salisen, sen kendi nefsinde görmediğin veya görmek istemediğin kusurunu gör, bir hisse de ona ver.
Sonra bâki kalan küçük bir hisseye karşı, en selâmetli ve en çabuk hasmını mağlûp edecek af ve safh ile ve ulüvvü cenaplıkla mukabele etsen, zulümden ve zarardan kurtulursun. Yoksa, sarhoş ve divane olan ve şişeleri ve buz parçalarını elmas fiyatıyla alan cevherci bir Yahudi gibi, beş paraya değmeyen fâni, zâil, muvakkat, ehemmiyetsiz umur-u dünyeviyeye, güya ebedî dünyada durup ebedî beraber kalacak gibi şedit bir hırsla ve daimî bir kinle, mütemadiyen bir adâvetle mukabele etmek, sîga-i mübalağa ile, bir zalûmiyettir veya bir sarhoşluktur, bir nevi divaneliktir.
ışte, hayat-ı şahsiyece bu derece muzır olan adâvete ve fikr-i intikama, eğer şahsını seversen yol verme ki kalbine girsin. Eğer kalbine girmişse, onun sözünü dinleme. Bak, hakikatbîn olan Hafız-ı şirazî'yi dinle:
Yani, "Dünya öyle bir metâ değil ki nizâa değsin." Çünkü, fâni ve geçici olduğundan kıymetsizdir. Koca dünya böyle ise, dünyanın cüz'î işleri ne kadar ehemmiyetsiz olduğunu anlarsın.
Diye söyleyerek..Kendi hayatına bu kadar zarar verecek düşmanlığa..intikam fikrine..eğer kendini seversen yol verme ki kalbine girsin…Eğer demiş kalbine girmiş ise o lümbeden gelen sesi sözü dinleme..Bak, hakikatbîn olan Hafız-ı şirazî'yi dinle diyerek hakikat-ı mutlaka olan "Dünya öyle bir metâ değil ki nizâa değsin." sözünü nazara vermiş..Evet değmez değmez değmez demiş……….
Hem demiş:
Yani, "ıki cihanın rahat ve selâmetini iki harf tefsir eder, kazandırır: dostlarına karşı mürüvvetkârâne muaşeret ve düşmanlarına sulhkârâne muamele etmektir."
Dostlarına karşı iyilikle..
Düşmanlarına karşı barış arayışı ile davranmak..ıki dünyanın da esenliğini kazandırır..demiş…
Eğer dersen: "ıhtiyar benim elimde değil; fıtratımda adâvet var. Hem damarıma dokundurmuşlar, vazgeçemiyorum."
Diye bir saplantı ve elimde değil yaradılışım mizacım böyle hem de hissime dokundurulmuş vazgeçemiyorum dersen demiş;
Elcevap: Sû-i hulk ve fena haslet eseri gösterilmezse ve gıybet gibi şeylerle ve muktezasıyla amel edilmezse, kusurunu da anlasa, zarar vermez. Madem ihtiyar senin elinde değil, vazgeçemiyorsun. Senin, mânevî bir nedamet, gizli bir tevbe ve zımnî bir istiğfar hükmünde olan kusurunu bilmen ve o haslette haksız olduğunu anlaman, onun şerrinden seni kurtarır. Zaten bu Mektubun bu Mebhasını yazdık, tâ bu mânevî istiğfarı temin etsin; haksızlığı hak bilmesin, haklı hasmını haksızlıkla teşhir etmesin.
Kötü ahlak ve kötü huy eseri gösterilmezse ve çekiştirmek hakkında konuşmak gibi şeylerin gereği ile davranılmazsa..hem de kusur olduğunu kusurunu anlasa zarar vermez demiş…
Madem iraden elinde değil mizacın müsaade etmiyor vaz geçemiyorsun;
Senin manevi pişmanlığın,gizli tövben ,örtülü bir şekilde af dilemen hükmünde olan kusurunu bilmen ve o huy ile haksız olduğunu anlaman onun şerrinden seni kurtarır.demiş…Hem de bu mektubun bu kısmını yazadık ki ;tâ bu manevi istiğfarı temin etsin..Çünkü Risale-i Nur derslerin bir esasıdır..iradeyi insaf ile hakkı kabule meyil etmeye fıtrat olarak davet eder…O dersin işleyişi içinde orada olan maksadı his ve fikir meyil ve kanaat tasdik ve ikrar-ı hakikat gibi maksud neticelere götürür dersi makamında verip kabul ettirir..Ki o gaye-i hakikat yerini bulsun ve bulur……….Devamında o manevi pişmanlık ve hakikati derk etmek neticesinde..Haksızlığı hak bilmesin haklı hasmını haksızlıkla teşhir edip göstermesin….demiş…
Cây-ı dikkat bir hadise:
Bir zaman, bu garazkârâne tarafgirlik neticesi olarak gördüm ki, mütedeyyin bir ehl-i ilim, fikr-i siyasîsine muhâlif bir âlim-i salihi, tekfir derecesinde tezyif etti. Ve kendi fikrinde olan bir münafığı, hürmetkârâne medhetti. ışte, siyasetin bu fena neticelerinden ürktüm,
1- şeytandan ve siyasetten Allah'a sığınırım.
dedim, o zamandan beri hayat-ı siyasiyeden çekildim.
Diyerek’te tarafgirliğin neticesinde dindar bir ilim sahibinin,siyasi düşüncesine karşı bir Salih alimi,inkar derecesinde küçük gördü..Ve kendisi gibi düşünen bir münafığı saygıyla övdü..ışte diyor siyaset damarının bu taraftarlık hissiyle yaptığı zulmü gördüm ondan çekindim ürktüm” şeytandan ve siyasetten Allah'a sığınırım.”deyip siyaset hayatından çekildim demiş………..
BEşıNCı VECıH
Bu vecihte ..sosyal hayat olarak inat ve taraf tutmanın gayet zarar verici zararlı olduğunu beyan etmiş..
Demiş;
Hayat-ı içtimaiyece, inat ve tarafgirlik gayet muzır olduğunu beyan eder.
Eğer denilse:
2- "Ümmetimin ihtilâfı rahmettir." el-Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ, 1:64; el-Münâvî, Feyzü'l-Kadîr, 1:210-212.
denilmiş. ıhtilâf ise tarafgirliği iktiza ediyor.
"Hem tarafgirlik marazı, mazlum avâmı, zalim havassın şerrinden kurtarıyor. Çünkü bir kasabanın ve bir köyün havassı ittifak etseler, mazlum avâmı ezerler. Tarafgirlik olsa, mazlum bir tarafa iltica eder, kendisini kurtarır.
"Ümmetimin ihtilâfı rahmettir."hadîs-i şerifiyle bir sual sorulmuş..Burada taraftarlık kötüdür demişsiniz fakat hadîs-i şerifte böyle buyurulmuş..Karşı görüş ise taraf tutmayı gerektiriyor demiş..Hem bu tarafgirlik hastalığı hastalık olmasına rağmen..ezilen alt tabakayı zalimlerin elinden kurtarıyor..Eğer bir iki köyün üst tabakası bir araya gelseler alt tabakayı ezerler..Ama demiş avam arasında bir birine taraf tutma olsa,mazlum bir taraf iltica eder,kendisini kurtarır…
"Hem tesadüm-ü efkârdan ve tehâlüf-ü ukulden hakikat tamamıyla tezahür eder."
Hem de demiş ki;
Fikirlerin çarpışmasından ve farklı düşüncelerden hakikat tamamıyla ortaya çıkar…
Evet,
Elcevap: Birinci suale deriz ki:
Hadisteki ihtilâf ise, müsbet ihtilâftır.
Yani, herbiri kendi mesleğinin tamir ve revâcına sa'y eder.
Başkasının tahrip ve iptaline değil, belki tekmil ve ıslahına çalışır.
Amma menfi ihtilâf ise-ki garazkârâne, adâvetkârâne birbirinin tahribine çalışmaktır-hadisin nazarında merduttur. Çünkü birbiriyle boğuşanlar müsbet hareket edemezler.
Diyerek hadîste kasd edilen ayrılığın iyi manada yani iyi neticeler veren kabiliyette bir ayrılık olduğuna dikkat çekmiş demiş;
Her biri kendi gittiği işlediği yol ve işteki eksikleri gidermek ve onun tercih edilmesine sevilmesine çalışmaktır…Kendisi dışındaki yok etmek onlara zarar vermek değil..bilakis bir birinin tamamlar ve eksiklerini gidermeye çalışmaktır meyanında ifade etmiş…
Ama kötü ihtilaf ise..Kin besleyerek düşmanlıkla bir birinin yok olmasına zarar görmesine çalışmaktır..O ise bu hadîsin nazarında reddedilmiştir…Çünkü;Bir biriyle boğuşanlar müsbet hareket edemezler..denilmiş…
ıkinci suale deriz ki: Tarafgirlik eğer hak namına olsa, haklılara melce olabilir. Fakat şimdiki gibi garazkârâne, nefis hesabına olan tarafgirlik, haksızlara melcedir ki, onlara nokta-i istinad teşkil eder. Çünkü, garazkârâne tarafgirlik eden bir adama şeytan gelse, onun fikrine yardım edip taraftarlık gösterse, o adam o şeytana rahmet okuyacak. Eğer mukabil tarafa melek gibi bir adam gelse, ona (hâşâ) lânet okuyacak derecede bir haksızlık gösterecek.
Taraf tutmak hak için hak adına olsa,haklılara bir sığınılacak yer olabilir..Fakat şimdiki gibi kin ile,nefis hesabına olan taraf tutmak ise,haksızların sığındığı bir konumdadır..Onlara dayanak noktası oluşturur..Çünkü demiş;kin ile taraftarlık eden bir adama şeytan geşse,onun fikrine düşüncesine yardım edip ona taraftarlık gösterse o kin ile nefsi hesabına taraftarlık gösteren adam onun fikrine yardım eden şeytana rahmet okuyacak..Çünkü bu tür taraftarlıklar tamamen şeytanın maskarası olmanın saf tutuşudur..Kin adavet insaf gözünü kör eder o nazara sahibi ise o fikre yardım eden şeytan dahi olsa onu rahmetle anacak..Eğer karşı tarafa melek gibi bir adam gelse,ona (hâşa) lanet okuyacak derecede bir haksızlık gösterir..demiş………,
Üçüncü suale deriz ki: Hak namına, hakikat hesabına olan tesadüm-ü efkâr ise, maksatta ve esasta ittifakla beraber, vesâilde ihtilâf eder. Hakikatin her köşesini izhar edip hakka ve hakikate hizmet eder. Fakat tarafgirâne ve garazkârâne, firavunlaşmış nefs-i emmâre hesabına hodfuruşluk, şöhretperverâne bir tarzdaki tesadüm-ü efkârdan bârika-i hakikat değil, belki fitne ateşleri çıkıyor. Çünkü, maksatta ittifak lâzım gelirken, öylelerin efkârının küre-i arzda dahi nokta-i telâkîsi bulunmaz. Hak namına olmadığı için, nihayetsiz müfritâne gider, kabil-i iltiyam olmayan inşikaklara sebebiyet verir. Hal-i âlem buna şahittir.
Evet,hak namına hakikat hesabına olan fikir çarpışmaları,maksatta ve esasta birliktelikle beraber..kullanılan sebeplerde ayrılık eder..Dolayısıyla da hakikatin her köşesini gösterip hakka ve hakikate hizmet eder.
Fakat..taraftarlık ve kin ve firavunlaşmış bir nefsi emmare hesabına,kendini beğenerek şöhreti sevmek tarzındaki fikir çarpışmaları,hakikatin parlamasını değil fitne ateşlerini ortaya çıkarıyor…
Çünkü;amaçta birliktelik gerekiyorken,öylelerin fikirlerinin dünyada dahi bir araya gelme noktası bulunmaz..Hak namına olmadığı için,sonsuz aşırıya kaçarak iyileşmesi mümkün olmayan ayrılıklara sebebiyet verir..Alemin hali buna şahittir demiş…………
Elhasıl:" Muhabbet Allah için, buğz Allah için, hüküm de Allah'a aittir"olan desâtir-i âliye düstur-u harekât olmazsa, nifak ve şikak meydan alır.
1- Muhabbet Allah için, buğz Allah için, hüküm de Allah'a aittir.
2- Allah için buğzetmek, Allah için hüküm vermek.
demezse, o düsturları nazara almazsa, adalet etmek isterken zulmeder.
Diyerek konuya hakperest bir bakış açısı getirmiş………..
Cây-ı ibret bir hadise:
Diyerek ibret verici bir vakayı anlatmış;
Bir vakit, ımam-ı Ali Radıyallahü Anh bir kâfiri yere atmış. Kılıcını çekip keseceği zaman o kâfir ona tükürmüş. O, kâfiri bırakmış, kesmemiş. O kâfir ona demiş ki: "Neden beni kesmedin?"
Dedi: "Seni Allah için kesecektim. Fakat bana tükürdün; hiddete geldim. Nefsimin hissesi karıştığı için ihlâsım zedelendi. Onun için seni kesmedim."
Evet, O kâfir ona dedi: "Beni çabuk kesmen için seni hiddete getirmekti. Madem dininiz bu derece sâfi ve hâlistir; o din haktır" dedi.
Hem medar-ı dikkat bir vakıa:
Dikkat sebebi bir olay bir vaka demiş;
Bir zaman bir hâkim bir hırsızın elini kestiği vakit eser-i hiddet gösterdiği için, ona dikkat eden âdil âmiri onu o vazifeden azletmiş. Çünkü şeriat namına, kanun-u ılâhî hesabına kesseydi, nefsi ona acıyacaktı. Ve kalbi hiddet etmeyip, fakat merhamet de etmeyecek bir tarzda kesecekti. Demek, nefsine o hükümden bir hisse çıkardığı için, adaletle iş görmemiştir.
Uygulamada adaletin ne kadar hassas bir denge iktiza ettiğini… Hakkı hak ile yerine getirmenin ne kadar önemli ve nazik bir mesele olduğunu ifade etmiş…
Evet,
Cây-ı teessüf bir hâlet-i içtimaiye ve kalb-i ıslâmı ağlatacak müthiş bir maraz-ı hayat-ı içtimaî:
"Haricî düşmanların zuhur ve tehacümünde dahilî adâvetleri unutmak ve bırakmak" olan bir maslahat-ı içtimaiyeyi en bedevî kavimler dahi takdir edip yaptıkları hâlde, şu cemaat-i ıslâmiyeye hizmet dâvâ edenlere ne olmuş ki, birbiri arkasında tehacüm vaziyetini alan hadsiz düşmanlar varken, cüz'î adâvetleri unutmayıp düşmanların hücumuna zemin hazır ediyorlar? şu hâl bir sukuttur, bir vahşettir, hayat-ı içtimaiye-i ıslâmiyeye bir hıyanettir.
Üstadımız Alem-i ıslamiyede bu ihtilafların sebeplerini yirminci lem’ada;
Mühim ve müthiş bir sual: Neden ehl-i dünya, ehl-i gaflet, hattâ ehl-i dalâlet ve ehl-i nifak rekabetsiz ittifak ettikleri halde, ehl-i hak ve ehl-i vifak olan ashab-ı diyanet ve ehl-i ilim ve ehl-i tarikat, neden rekabetli ihtilâf ediyorlar? ıttifak ehl-i vifakın hakkı iken ve hilâf ehl-i nifakın lâzımı iken, neden bu hak oraya geçti ve şu haksızlık şuraya geldi?
Elcevap: Bu elîm ve fecî ve ehl-i hamiyeti ağlattıracak hadise-i müthişenin pek çok esbabından, yedi sebebini beyan edeceğiz.
Diyerek konuyu o dersi ile izah etmiş….
Hem de ıslamiyette ittifak ve birlikteliğin geniş dairedeki reçete ve yollarını Hutbe-i şamiye adlı eserinde beyan etmiş..Bu iki konunun okunması tavsiye e
dilerek meselemize devam ediyoruz…
Medar-i ibret bir hikâye:
Bedevî aşiretlerinden Hasenan aşiretinin birbirine düşman iki kabilesi varmış. Birbirinden, belki elli adamdan fazla öldürdükleri hâlde, Sipkan veya Hayderan aşireti gibi bir kabile karşılarına çıktığı vakit, o iki düşman taife, eski adâveti unutup, omuz omuza verip, o haricî aşireti def edinceye kadar dahilî adâveti hatırlarına getirmezlerdi.
Evet..Bu ibret sebebi hadiseyi anlattıktan sonra demiş;
ışte, ey mü'minler! Ehl-i ımân aşiretine karşı tecavüz vaziyetini almış ne kadar aşiret hükmünde düşmanlar olduğunu bilir misiniz?
Birbiri içindeki daireler gibi yüz daireden fazla vardır. Herbirisine karşı tesanüd ederek, el ele verip müdafaa vaziyeti almaya mecburken, onların hücumunu teshil etmek, onların harîm-i ıslâma girmeleri için kapıları açmak hükmünde olan garazkârâne tarafgirlik ve adâvetkârâne inat, hiçbir cihetle ehl-i imana yakışır mı? O düşman daireler, ehl-i dalâlet ve ilhaddan tut, tâ ehl-i küfrün âlemine, tâ dünyanın ehvâl ve mesâibine kadar, birbiri içinde size karşı zararlı bir vaziyet alan, birbiri arkasında size hiddet ve hırsla bakan, belki yetmiş nevi düşmanlar var. Bütün bunlara karşı kuvvetli silâhın ve siperin ve kalen, uhuvvet-i ıslâmiyedir. Bu kale-i ıslâmiyeyi küçük adâvetlerle ve bahanelerle sarsmak, ne kadar hilâf-ı vicdan ve ne kadar hilâf-ı maslahat-ı ıslâmiye olduğunu bil, ayıl.
Hamiyet-i diniyeyi milliyenin esasları gereğince ittifakın ne kadar ehemmiyetli olduğunu..Ve faziletliliğin bir birlikteliğin nedenlerini ihya ile ancak fazilet olduğunu..Ve Çok sebebin haklılığı ve hakkın haklılığı ile el ele vermenin kaçınılmaz gereğini beyanla..ıslam kardeşliğinin kin ve adavetten uzak durarak imanın kerimliğinde uhuvveti tesis ile kendilerine tesanüd ile sağlam bir tahassungah meydana gelmesine çaılmasının kaçınılmazlığını hakikatler mabeyninde anlatmış…Ve bu kaleyi küçük düşmanlıklarla ve bahanelerle sarsmak..ne kadar vicdana aykırı ve islamiyetin faydasına zıt olduğunun anlaşılarak adeta bu ağır gaflet uykusundan uyanmanın elzemiyeti ifade etmiş..ve “bil,ayıl” demiş….
Evet,
Ehâdis-i şerifede gelmiş ki: "Âhirzamanın Süfyan ve Deccal gibi nifak ve zındıka başına geçecek eşhâs-ı müdhişe-i muzırraları, ıslâmın ve beşerin hırs ve şikakından istifade ederek, az bir kuvvetle nev-i beşeri hercümerc eder ve koca âlem-i ıslâmı esaret altına alır."
Demek ki ..Gayet zaif desiseleri ile Deccal ve süfyan komitesinin müdhiş zararları..ıslam ve insanlığın ayrılığından parçalanmasından istifade ile..az bir kuvvet ile insan nevinin altını üstüne getirerek..Koca ıslamı esaret altına alır…Günümüzde de gayet açık şekilde görünmektedir……….
Evet, şimdi aşağıda Üstadımız bir reçete sunmuş..ve bir ittifak davetiyesi bırakmış…"Mü'minler ancak kardeştirler."Emri Rabbanisiyle birlikteliği göstermiş..Yoksa çatışmalar ve yukarıda zikredilen menfi davranışlarla dayanma gücümüzün olamayacağını söylemiş…Boğuşmaların güç kaybı olduğunu ders vermiş…
Ve mühim bir ittifak hadîsi söylemiş…
”"Mü'minin mü'mine bağlılığı, parçaları birbirini tutan binâ gibidir."”demiş………
evet,
Ey ehl-i iman! Zillet içinde esaret altına girmemek isterseniz, aklınızı başınıza alınız. ıhtilâfınızdan istifade eden zalimlere karşı
1- "Mü'minler ancak kardeştirler." (Hucurat Sûresi: 49:10.)
kale-i kudsiyesi içine giriniz, tahassun ediniz. Yoksa, ne hayatınızı muhafaza ve ne de hukukunuzu müdafaa edebilirsiniz.
Malûmdur ki, iki kahraman birbiriyle boğuşurken, bir çocuk ikisini de dövebilir. Bir mizanda iki dağ birbirine karşı muvazenede bulunsa, bir küçük taş, muvazenelerini bozup onlarla oynayabilir; birini yukarı, birini aşağı indirir. ışte, ey ehl-i iman! ıhtiraslarınızdan ve husumetkârâne tarafgirliklerinizden, kuvvetiniz hiçe iner; az bir kuvvetle ezilebilirsiniz. Hayat-ı içtimaiyenizle alâkanız varsa,
2- "Mü'minin mü'mine bağlılığı, parçaları birbirini tutan binâ gibidir." Buharî, Salât: 88; Edeb: 36; Mezâlim: 5; Müslim, Birr: 65; Tirmizî, Birr: 18; Nesâî, Zekât: 67; Müsned, 4:405, 409.
düstur-u âliyeyi düstur-u hayat yapınız, sefalet-i dünyevîden ve şekavet-i uhreviyeden kurtulunuz.
Diyerek, dünyada sefaletten ahrette de şikayetten kurtulunuz..Yolunuda dersi içinde göstermiş…..
ALTINCI VECıH
Hayat-ı mâneviye ve sıhhat-i ubudiyet, adâvet ve inatla sarsılır.
Çünkü, vasıta-i hâlâs ve vesile-i necat olan ihlâs zayi olur.
Zira, tarafgir bir muannid, kendi a'mâl-i hayriyesinde hasmına tefevvuk ister.
Hâlisen liveçhillâh amele pek de muvaffak olamaz. Hem hüküm ve muamelâtında tarafgirini tercih eder, adalet edemez.
ışte, ef'âl ve a'mâl-i hayriyenin esasları olan ihlâs ve adalet, husumet ve adâvetle kaybolur. şu Altıncı Vecih uzundur. Fakat kabiliyet-i makam kısa olduğundan, kısa kesiyoruz.
Evet Yine Yirminci lem’adan bir bab ile dersimize son verelim inşaallah;
"ınsanlar helâk oldu-âlimler müstesna. Âlimler de helâk oldu-ilmiyle amel edenler müstesna. Amel edenler de helâk oldu-ihlâs sahipleri müstesna. ıhlâs sahiplerine gelince, onlar da pek büyük bir tehlike ile karşı karşıyadırlar." (Keşfü'l-Hafa, 2:3:12)
Evet,
Allah için işleyiniz, Allah için görüşünüz, Allah için çalışınız. Lillâh, livechillâh, lieclillâh rızası dairesinde hareket ediniz. O vakit sizin ömrünüzün dakikaları, seneler hükmüne geçer. Demiş…
Allahım! ıhlâs Sûresinin hakkı için, bizi ihlâs sahibi olan ve ihlâsa eriştirilen kullarından eyle. Âmin, âmin.
ıhlas bütün manaların mayası iksiridir…
Akaidi ve imani hükümleri kavi ve sabit kılmakla meleke haline getiren, ancak ibadettir. Evet, Allah'ın emirlerini yapmaktan ve nehiylerinden sakınmaktan ibaret olan ibadetle, vicdani ve akli olan imani hükümler terbiye ve takviye edilmezse, eserleri ve tesirleri zayıf kalır. Bu hale, alem-i ıslamın hal-i hazırdaki vaziyeti şahittir…
Evet,Mümin kardeşine adavet kin..haset ne kadar kötü hasletler olduğu gayet bedihi bir şekilde üstadımız tarafından anlatılmış..Hem tarafgirlik inat ise nasıl ayrılıkçılığı körüklediği ders verilmiş…ıhlasın bütün amali beşeriyede kaçınılmaz mutlak lazım bir ve olmazsa olmaz bir hakikat olduğu görülmüş…Hem de Alemi ıslam’ın hali hazır halinden bazı bablar paylaşılmış…
Rabbimiz Emrettiği ameller ile Rızasını tahsilde muvaffak kılsın..Habibinin A.S.M sünnetine ittiba-ı da ihsan buyursun..ıstikamet ve ıhlas ile hizmetimizde bizleri istihdam etsin …Amin ………..
El Fatihâ…………….
