Muhabbet Fedâileri

İktisatsızlık yüzünden müstehlikler çoğalır, müstahsiller azalır. Herkes gözünü hükûmet kapısına diker.

İsraf, hırsı intaç eder. Hırs üç neticeyi verir:

Birincisi: Kanaatsizliktir. Kanaatsizlik ise sa’ye, çalışmaya
şevki kırar. Şükür yerine şekvâ ettirir, tembelliğe atar. Ve meşrû,
helâl, az malıHâşiye-1 terk edip, gayr-ı meşrû, külfetsiz bir malı
arar. Ve o yolda izzetini, belki haysiyetini feda eder.

Hırsın İkinci Neticesi: Haybet ve hasârettir. Maksudunu
kaçırmak ve istiskale mâruz kalıp teshilât ve muavenetten mahrum
kalmak, hattâ “El-harîsu hâibun hâsirun” yani, “Hırs, hasâret ve
muvaffakiyetsizliğin sebebidir” olan darb-ı mesele mâsadak olur.
Hırs ve kanaatin tesiratı, zîhayat âleminde gayet geniş bir
düsturla cereyan ediyor. Ezcümle, rızka muhtaç ağaçların fıtrî
kanaatleri, onların rızkını onlara koşturduğu gibi, hayvânâtın hırsla
meşakkat ve noksaniyet içinde rızka koşmaları, hırsın büyük zararını ve
kanaatin azîm menfaatini gösterir.

Hem zayıf umum yavruların lisan-ı halleriyle kanaatleri, süt
gibi lâtif bir gıdanın, ummadığı bir yerden onlara akması ve
canavarların hırsla noksan ve mülevves rızıklarına saldırması, dâvâmızı
parlak bir surette ispat ediyor.

Hem semiz balıkların vaziyet-i kanaatkârânesi, mükemmel
rızıklarına medar olması ve tilki ve maymun gibi zekî hayvanların
hırsla rızıkları peşinde dolaşmakla beraber kâfi derecede
bulmamalarından cılız ve zayıf kalmaları, yine hırs ne derece sebeb-i
meşakkat ve kanaat ne derece medar-ı rahat olduğunu gösterir.

Hem Yahudi milleti hırs ile, ribâ ile, hile dolabı ile
rızıklarını zilletli ve sefaletli, gayr-ı meşrû ve ancak yaşayacak
kadar rızıklarını bulması ve sahrânişinlerin, yani bedevîlerin,
kanaatkârâne vaziyetleri, izzetle yaşaması ve kâfi rızkı bulması, yine
mezkûr dâvâmızı kat’î ispat eder.

Hâşiye-1: İktisatsızlık yüzünden müstehlikler çoğalır,
müstahsiller azalır. Herkes gözünü hükûmet kapısına diker. O vakit
hayat-ı içtimaiyenin medarı olan san’at, ticaret, ziraat tenakus eder.
O millet de tedennî edip sukut eder, fakir düşer.
Devamı için bakınız: Lem’alar, 19. Lem’a, 7. Nükte