Muhabbet Fedâileri

Keçeli Abdulkadir Said kardeşim, önemli yerlerin altını çiziyorsun Allah razı olsun ama okunması zor oluyor. Önemli gördüğün yerleri renklendirsen (tek renk) nasıl olur?

----------------------------------------

Müşerref giderken...

Pervez Müşerref dokuz yılı aşan Pakistan Devlet Başkanlığı görevinden istifa etti. Pakistan tarihinin çok çalkantılı bir döneminde baskıcı rejimiyle, katıksız Amerikan müttefikliğiyle, kuşkulu suikastlarıyla, cami baskınıyla, kan ve baskı üzerine kurduğu darbeci iktidar devri kapanıyor.

Pakistan Halk Partisi ve Pakistan Müslüman Ligi, 7 Ağustos 2008 tarihinde Müşerref’i koltuğundan indirmek ve yargılamak için anlaştıklarını ilân etmişlerdi. Ancak istifa etme teklifine karşı Müşerref, “Beni köşeye sıkıştırmak isteyenleri yeneceğim. Eğer beni atmak için haklarını kullanırlarsa, ben de kendimi savunma hakkımı kullanırım” cevabını vermişti. Sonunda koalisyon Millet Meclisinden ve 4 eyalet meclisinden güvenoyu alması gerektiğini belirten ortak bir bildiri yayınladı.

16 Ağustos’ta ise ‘istifa et, yoksa yargılanırsın’ tehdidinde bulunarak ‘bugün ya da yarın’ istifa et dediler. Bütün bu baskılar karşısında çıkar yolu kalmayan Müşerref 18 Ağustos’ta istifa etti. Bu arada kovuşturmadan muafiyet talebinde bulundu. Bir yandan da “Geleceğimi halkın ellerine bırakıyorum” diyordu.

Aslında Müşerref’in istifasını yalnızca seçilmişlerin baskısına dayandırmak yanlış olacaktır. Çünkü Pakistan gibi üniformalıların seçilmişlerden her zaman güçlü ve üstün olduğu bir ülkede, ordunun desteklediği bir liderin demokratik usulle görevinden alınması pek mümkün değil.

Emekli bir Pakistanlı subay “Pakistan ordusu daima Keşmir’de bir savaş, Hindistan’ın Pakistan’ı işgali ve hükümetin kontrolünü ele geçirme konusunda güncellenen planlara sahiptir” diye ifade ediyor ordunun ülkedeki gücünü ve devam ediyordu: “Doğru dosyayı raftan alırız ve birkaç saat içinde uygulamaya koyarız”.

Pakistan’da ordu Müşerref’i terk etti.

Ya da ABD’nin orduyu ve Müşerref’i bu konuda ikna ettiğini söylemek daha doğru bir tespit olacaktır. Zira ABD, bırakın Taliban ya da El-Kaideyi kendi ülkesindeki militanları bile susturamayan bir kukla liderin, milyarlarca dolar yardım vermeye değmeyeceğine karar verdi. Ülke içinde katlanarak büyüyen şiddet olayları, ordunun yalnızca kendilerinin güvenliği ve huzuru sağlayabilecekleri iddiasını çürütüyor. Son on gün içinde beşyüze yakın masum sivil vefat etti.

Müşerref mutlak güç hırsı ve Washington’un teröre karşı savaş arzularına teslim olup, Pakistan toplumunun en önemli sosyal yapıtaşları ve geleneksel güçleri olan kabilelere ve medreselere karşı savaş açmıştı. Öfkeli bir subaya göre Müşerref “Pakistanlı Müslümanları Washington’un savaşını vermek üzere kendi vatandaşları ve dindaşlarının üzerine gönderiyordu”. Halkın demokrasi ve insan hakları beklentilerine karşılık vermek yerine, muhaliflerinin susturulmasına göz yummayı yeğlemişti. Benazir Butto’ya düzenlenen acımasız suikast hafızalarımızda hâlâ çok taze.

Ayrıca halkın son yıllardaki kimlik değişimini de doğru okuyamadı Müşerref. Halk artık daha çok kendine güvenen ve atak bir millî ve dinî kimliği benimsiyor ve Batı’ya daha mesafeli yaklaşıyor. ışte bu halk, hangi sebeple olursa olsun milliyet ve din bağı ile bağlı bulunduğu gruplara karşı ordunun şiddete başvurmasını hoş görmüyor. Bunlara yargıya müdahale, sıkıyönetim ilânı, geçen Ekim ayındaki seçimlere hile karıştırılması ve medyaya baskının arttırılması eklenince Müşerref’in başarısızlığı kesinleşti.

Ekonomide de karnesi parlak değil. Geçen yıl en yüksek enflasyon yaşandı ülkede. Bu yıl Pakistan parası yüzde yirmibeş değer kaybetti.

Peki şimdi Müşerref’e ne olacak?

Kendisinin Pakistan’da kalmak istediği bildiriliyor. Ama sayısız düşman kazanmış bir eski darbeci liderin ülkesinde kalması pek mümkün görünmüyor. Amerika’ya yerleşeceği haberlerini Amerikalılar yalanladılar. Newsweek üç aylığına Suudi Arabistan’a gideceğini bildiriyor. Talihin garip bir cilvesi de bu aslında. Müşerref’in darbe ile iktidardan indirdiği Nawaz şerif de Arabistan’a sürgüne gönderilmişti. Hem de şimdi olduğu gibi bir sürü yolsuzluk iddia ve soruşturmalarıyla köşeye sıkıştırıldıktan sonra.

şurası bir gerçek ki, ona artık her emirlerini anında yerine getirdiği Amerikan yönetiminden yardım gelmeyecek. Çünkü işleri bitti. Eğer hayatını sürdürecekse bunu yine bir Müslüman ülkede yapabilecektir. Tabiî intikam duygularının hep yüksek olduğu geleneksel kabile ve dinî gruplar bu ülkede de izini bulup öldürmezlerse.

şimdi Pakistan’da yeni bir dönem başladı.

Otuz gün içinde yeni devlet başkanı seçilecek. Yeni başkanı 4 aydır iktidarda bulunan koalisyon hükümeti seçecek.

Ancak demokratik yöntemle seçilse dahi, yeni devlet başkanının da henüz ‘teröre karşı savaş’ını—petrol kaynakları ve nakliye yollarını tamamen güvenceye alamadığı için—tamamlamamış olan ABD’nin bu ülkenin üzerinden elini çekeceğini sanmak hayalcilik olacaktır.

Halil ıbrahim CAN

ABD, Müşerref’i neden gözden çıkardı?

Bu yek sorunun tek cevabı var. Ve cevap dolambaçlı ve felsefik değil. Gayet basit ve pragmatik. Amerikalılar Pakistan’da da şah döneminden sonra ıran’ın durumuna düşmemek için kısaca Müşerref’e sahip çıkmadılar ve yol verdiler. Kısaca kabahat enine boyuna Müşerref’in. Aslında, Amerikalılar yetki paylaşımı konusunda Benazır ile Müşerref’in arasını bulmuşlardı, ama Müşerref, Yeşil’in (Mahmut Yıldırım) uyardığı gibi ‘rabbena hep bana’ deyince kendisini ringin dışında buldu. Amerikalılar ‘teröre karşı savaşta’ diğer ortakları Kenya Lideri Kibaki ile Muhalefet Lideri Odinga arasında sancılı da olsa bu yetki paylaşım anlaşmasını kotarmaya muvaffak olabilmişlerdi. Müşerref ise yarı yolda ortağını öldürmeye kalkıştı ve bunu yaptı da. Dolayısıyla Müşerref ihtirasının kurbanı oldu. Hepsini isterken hepsinden mahrum oldu. Gecikmeli olarak genelkurmay başkanlığını bıraktı ve zayıflamasına rağmen yeniden kendisini cumhurbaşkanı seçtirdi. Zemin ayaklarının altından kaydığı sırada Benazır ile siyasî ömrünü uzatabileceği yerde dikensiz bir gül bahçesi hayaliyle bindiği dalı kesti. Amerikalılar yine de ondan vazgeçmiş değillerdi. Ama ondan daha akıllı davranmasını istiyorlardı.

Bunu Türkiye’deki tabloya da uyarlayabiliriz. Aslında ABD’nin Kemalistlerle bir alıp veremediği yok. Ama onlardan Müşerref’ten istediği gibi biraz daha esnek olmalarını istiyor. Hepsi bu. Bu çerçevede Newsweek dergisinin editörü Ferid Zekeriya: “Müşerref hem bizim için, hem de Pakistan için iyiydi’ dedikten sonra bir iç geçiriyor ve sonrasında değerlendirmesini şöyle sürdürüyor: “Ama zemin ayaklarının altından kayıyordu. Onunla birlikte Pakistan zemini bizim ayaklarımızın altından da kayma ihtimali geçiriyordu. Ya Pakistan’ı ya da Müşerref’i seçmek durumundaydık. Müşerref aleyhindeki hava bizim aleyhimize de dönmek üzereydi. Bunu dengelemek gerekiyordu. Ancak bazı diktatörler vaktin ayaklarının altından kaydığını bir türlü anlamak istemiyorlardı.” Eşfak Perviz Kayani de Amerikalılar gibi Müşerref ile Pakistan arasında bir seçim yapmak durumundaydı.

***

ABD bu keskin virajda haliyle Müşerref’i değil de Pakistan’ı seçme durumunda kaldı. Ferid Zekeriya’nın analiz ettiği noktadan devam ederek neden ABD’nin Müşerref’i gözden çıkardığını daha yakından anlayabilmek için gelişmelere göz atmakta fayda var. Pakistan’da Müşerref’in ipini çeken dört kişi oldu. Genelkurmay Başkanı Kayani, Nevaz şerif, Asıf Ali Zerdari ve eski Yüksek Mahkeme Başkanı ıftikar Muhammed Çavduri. Bunlar Müşerref’e karşı Pakistan cephesini temsil ettiler. Müşerref karşısında ABD politikasını değiştirenler de başta ABD’nin ıslamabad Büyükelçisi Anne W. Patterson olmak üzere bazı sağduyulu Amerikalı yetkililerdi. ABD’de ıran’ı bugüne kadar askerî darbeden koruyan nasıl Gates olmuşsa Müşerref’i de gözden çıkaranlar kimi Amerikalı akil adamlardı. Tabiî ki bu değişim bedelsiz olmadı. Anne W. Patterson Müşerref karşılığında Pakistanlı yetkililerden Müşerref gittikten sonra da Pakistan’ın ABD politikalarının değişmeyeceğine dair taahhütler almıştı. Bu taahhütleri Asıf Ali Zerdari vermişti. Bu taahhütler muvacehesinde Bush yönetimi Pakistan’ın ikinci bir ıran olmasını beklemiyordu. Pakistan’ın ıran yerine Güney Kore veya Filipinler modeline benzeyeceğini umuyordu. Filipinler’de Markos’dan da Amerikalılar Müşerref’ten kurtuldukları yöntemle kurtulmuşlardı. Desteği çekince ve altını boşaltınca Markos kendisini boşlukta bulmuştu.

***

Bu taahhütler asla tek yanlı ve sadece siyasilerden alınma değildi. Amerikan Genelkurmay Başkanı Amiral Mike Mullen de 18 şubat seçimlerinin akabinde Pakistan’a en az üç defa gitmiş ve bunlardan Temmuz’daki olanı gizlilik vasfı taşımıştı. Bu ziyaretleri sırasında Eşfak Kayani ile görüşmüş ve ondan da Müşerref sonrasında ilişkilerin aynı şekilde süreceğine dair güvenceler almıştı. Bunun üzerine Müşerref’in ipinin çekilmesine razı olmuştu. Pakistan’ın Washington’daki elçisi Hüseyin Hakani de Capitol Hill ve Washington’daki düşünce kuruluşlarının kapılarını aşındırmış ve onlara Müşerref’in gitmesiyle bir şeyin değişmeyeceğini söylemiş ve kendilerini Müşerref’le bağlamamalarını istemişti. Hakani bu yönde hatırlı dostlarını ikna etmeyi başarmıştır. Bu baskı ve temaslarla, Amerika’daki Müşerref yanlısı devlet adamlarını ve uzmanları dengelemeyi başarmışlardı. Bush sonuna kadar Müşerref’te ısrar etmiş, ama en sonunda çabalarının onu kurtarmaya yetmeyeceğini görerek diğerlerinin veya değişimden yana olanların safına katılmıştı. Ama bir şartla: Müşerref’in cezalandırılmasını istemiyordu. Sonuçta, Pakistan ordusu üzerinden onu sağlamayı da başardı. Yine bu bağlamda Pakistan Başbakanı Yusuf Ziya Gilani de Washington’a giderek CFR gibi kurumlarda konuşmuş ve muhataplarını Müşerref sonrası için ikna etmeye çalışmıştı. Geride bir soru ve sorun kalıyor.

Müşerref bundan sonra ne yapacak ve nereye gidecek? Önce, Ertuğrul Özkök gibi bir umre gezisine çıkacak ve ardından da yeni ikametgâhını seçmeye karar verecekmiş. Kimbilir gözde mekânın gözde ve vip ziyaretçilerinden Ahmet Hakan, Ertuğrul Özkök ile Müşerref tavafta yan yana da gelebilirler. Bu buluşmadan da bir yazı konusu çıkabilir. Hepsine iyi şanslar diliyoruz.

Mustafa Özcan | Yeni Asya | 21.08.2008