ınternette aradığınızı bulun (1)
Merhaba sevgili Yeni Asya okuyucuları ve ılim-Teknik sayfası müdâvimleri…
Köşemizde sizler için ilginç ve yararlı olabilecek konulara yer vermeye çalışıyorum. Bu anlamda sizlerden gelecek talepleri de değerlendirebilir, sorularınıza bu köşede cevap verebilirim. Soru, sorun ve düşüncelerinizi mail adresime yazabilirsiniz. Bu haftaki konumuz ise arama motorları…
A- Arama motoru nedir, ne değildir?
Arama motoru (search engine), dünyadaki hemen hemen tüm web sayfalarının listelendiği, kategorilere ayrılmış, aradığımız bilgilere en kısa yoldan ve hızlı bir şekilde ulaşmamızı sağlayan web siteleridir.
ınternet üzerinde yüzlerce hatta binlerce arama motoru bulunmaktadır. Bunların bir kısmı kendi alanlarındaki web sitelerini listelemekte, bir kısmı yerel alanlarda hizmet vermektedir. Bir kısmı da dünya üzerindeki her türlü web sitesini listelemektedir. Arama kriterlerini en aza indirmek amacıyla arama motorlarındaki komut satırına (yanlarında Search, Find It, Get It gibi tuşlar bulunan kutucuklar) herhangi bir kelimeyi yazdığımızda, bu arama motoru bu kelimenin geçtiği tüm dokümanları listeler. Oysa bu dokümanların içinde işimize yaramayan öyle çok doküman listelenir ki, işimize yarayanı bulmakta zorlanmaya başlarız. Meselâ, bu arama motorlarından bir tanesine web yazıp aramasını istediğiniz zaman, karşımıza yüz binlerce sayfa çıkar. Diğer taraftan “web sayfası” yazıp aramasını istediğimiz zaman ise içinde hem “web” geçen hem de “sayfası” geçen tüm dokümanları listeleyeceğinden bu sefer milyonlarca doküman çıkacaktır. Oysa bunun için, internetin her yerinde olduğu gibi, büyük bir kolaylık sağlayan arama parametreleri vardır. Bu parametreleri kullanarak, aradığımız dokümanlara doğrudan ulaşabiliriz.
Arama motorları 3 temel parçadan oluşur:
1) Spider: ılki “spider, bot, ant” gibi isimlere sahip olan programlar. Bu programlar interneti dolaşıp sayfaları tesbit edip veritabanlarına kaydederler.
2) Database (Veritabanı): Spider tarafından ziyaret edilen her sayfanın kopyası burada saklanır. Sayfanızda yaptığınız değişiklikler, spider tekrar uğrayıncaya kadar arama motorlarında yer almaz. Arama yapıldığında, sayfanız veritabanındaki son haline göre değerlendirilip, sıralanır. Bu yüzden kullanıcılar, ölü linkler ya da çok farklı muhtevalarla karşılaşabilmektedir. Google.com’da “Önbellekten oku” komutuyla, kayıtlı sayfanın Google’un veritabanındaki halini görebilirsiniz.
3) Sıralama mekanizması: Üçüncü parça da sıralama mekanizmasıdır. Kullanıcın yaptığı aramaya göre, en uygun şekilde sayfaları sıralamaya çalışır. Her arama motorunda bu parçalar farklı çalışır. Bazılarında, sayfanızda frame, image map kullanmanız sorun oluşturabilir. Bazıları, veritabanına alt tag’larını kaydetmez.
Her biri kendi yöntemini geliştirerek, ziyaretçilerine en iyi sonuçları getirmeye çalışır. Arama motorları, siteniz için önemliyse, kodlarınızı arama motorlarına uyumlu hale getirmeli ve üst sıralarda yer alabilmek için, optimize etmeniz gerekmektedir.
B- Arama için kullanacağınız Joker (parametre) karakterler:
Arama parametreleri, arama motorlarına göre zaman zaman değişkenlik ihtiva etse de, tüm arama motorlarında geçerli olan bir kaç parametre vardır. ışte bunlardan birkaçı:
+ parametresi “ve” anlamına gelir. Arama satırına web sayfası yerine web+sayfası yazarsak, arama motoru artık bize içinde sadece web sayfası geçen dokümanları listeleyecektir. Bu dokümanların içinde web kelimesi ortada sayfası kelimesi başta veya sonda olabilir. Bu işimizi biraz daha kolaylaştırmış olacaktır. Ama hâlâ tam aradığımız doküman bu olmayabilir. O zaman da;
“ ” parametresini kullanmalıyız. Yani “web sayfası” yazıp aranmasını istediğimiz zaman, içinde sadece web ve sayfası yan yana geçen dokümanlar listelenecektir.
- parametresi arama motorunun arama satırına “web sayfası” - eğitim yazarak aramasını istediğimiz zaman, arama motoru, içinde web ve sayfası yan yana bulunan ama eğitim kelimesi ihtiva etmeyen tüm dokümanları listeleyecektir.
Bunlar kullanılan parametrelerden bir kaçı, her arama motorunun kendine has parametreleri olabilir. Bunları, about (hakkında) kısmından bulabilirsiniz. Gelecek yazımızda; en fazla kullanılan arama motoru (google) ve özellikleri, ayrıca arama motorlarında materyal arama incelikleri konularını ele alacağız.
ınternette aradığınızı bulun (2)
Daha önceki yazımızda internette aramanın nasıl yapılacağını, arama yaparken nelere dikkat edeceğimizi, joker karakterleri ve arama motorlarından bahsetmiştik. Bu haftaki yazımızda da arama motorlarına devam ediyoruz.
www.google.com ilk çıktığından kısa bir süre sonra diğer arama motorlarının tahtlarını sallamaya başladı ve bu rekabetli tavrını hâlâ sürdürüyor. Bunun temel sebebi, arama mantığının gerçekten harika denilebilecek düzeyde olması, siteleri otomatik olarak indekslemesi (belleğine kayıt etmesi), ara ara bunları güncellemesi ve webmasterların sitelerini google’a eklemelerine ihtiyaç duymadan meta taglerinden (site parametreleri) tarayarak belirli aralıklarla bunları veritabanına kaydetmesi, google’ı google yaptı. şimdi, tek başına bir dev olan google’ın beş başlıkta çalışma mantığına bakalım;
Basit arama
Google’da arama yapmak için, sadece tanımlayıcı birkaç kelime yazıp “enter” tuşuna basarak (veya “Google’da Ara” butonuna tıklayarak) muhtemel sonuçların listesini alabilirsiniz.
Google, arama yaptığınız konu ile ilgili ve önemli olan sayfaları bulmak için ileri bir metin eşleştirme yolu izler. Meselâ, Google bir sayfayı incelediği zaman, bu sayfadan bağlantı alan diğer sayfaların da konu ile ilgili muhtevasını inceler. Buna ek olarak, Google aradığınız terimlerin sayfa içinde birbirlerine daha yakın olduğu sayfaları tercih edecektir.
Otomatik “ve/and” aramaları
Google size yalnızca aradığınız terimlerin tümünü ihtiva eden sayfaları getirir. Terimlerin arasına “and”/ (“ve”) eklemenize gerek yoktur. Bir aramayı daraltmak için daha çok terim eklemeniz yeterlidir.
Durdurma kelimeleri
Google stop sözcükleri olarak bilinen protokol ve sonek tipindeki kelime ve karakterleri ihmal eder. Google “http” ve “.com” gibi terimleri yalnız bir harf veya rakamın girilmesine benzer bir şekilde ihmal eder. Çünkü bu terimler aramaya nadiren yardımcı olur ve aramanın hızını ciddî ölçüde azaltır.
Aramanızdaki stop sözcüklerinin içerilmesi için “+” işaretini kullanınız. “+” işaretinden önce bir boşluk bıraktığınızdan emin olunuz. Ayrıca “+” işaretini deyim gibi grup sözcük aramalarında da kullanabilirsiniz.
Arama terimlerinizi muhtevada görün
Her Google arama sonucu, aradığınız terimin web sayfasında nasıl kullanıldığına dair bir ya da daha çok alıntı ihtiva etmektedir.
Soyağacı
En kesin cevapları sağlamak için, Google, “soy araştırması” yapmaz ya da “wildcard” desteklemez. Bir başka deyişle, Google tam olarak arama kutusuna girmiş olduğunuz kelimeleri arar. “googl” veya “google*” şeklindeki aramalar “googler” ya da “googlin” aramalarını yapmayacaktır. Emin değilseniz, “havayolu” ve “havayolları” şeklinde deneyebilirsiniz.
Büyük - küçük harf ya da vurgu, soruna yol açar mı?
Google aramaları büyük-küçük harfe duyarlı değildir. Bütün harfler, nasıl yazmış olursanız olun, küçük harfler olarak anlaşılacaktır. Meselâ; “google”, “GOOGLE” ve “GoOgLe” şeklindeki aramaların hepsi aynı sonucu verecektir.
Google aramaları ayrıca ön tanımlı olarak vurgulara ve diyakritik işaretlere duyarlı değildir. Yani, [Muenchen] ve [München] aynı sayfaları bulacaktır. Bu gibi iki kelimeyi ayırmak isterseniz, [+Muenchen] ve [+München] gibi bir + işareti kullanın.
Google bunların dışında, translate (çeviri) ve diğer bir sürü görevi başarıyla yerine getirmektedir.
Biz, google ile ilgili bölümü burada noktalayıp bir de internet sayfalarına girmeden programlarla internette nasıl arama yapılır onu öğrenelim ve yazımızı bitirelim.
Programın adı: Arama Asistanı 2.0
Ne işe yarar: Arama Asistanı programı ile internette birçok sitede arama yapabilirsiniz. Program ile yazılım sitelerinde program arayabilirsiniz. Yahoo, Lycos ve Altavista gibi arama motorlarıyla arama yapabilirsiniz.
Sadece bu kadar mı? Hayır. ınternette haber arayabilirsiniz, kişi arayabilirsiniz, bunun gibi birçok arama yapabilirsiniz.
Lisans: Freeware (Bedava)
***
ınternette arama ile ilgili iki dizilik yazımız burada sona erdi. Gelecek yazımızda, internetteki siber tehlikelerden bahsedeceğiz. Yeni Asya okuyucularının internette güvenli olarak dolaşabilmelerinin temini için güzel bir yazı dizisi hazırlamaktayım. Umarım beğenirsiniz. Bu arada, bir de hatırlatma yapmak istiyorum. ınternet ve bilgisayar ile ilgili, merak ettiğiniz konuları ve sorularınızı mail adresime gönderebilirsiniz. Sizlere yardım etmekten büyük bir zevk duyacağım.
Selâmetle…
Abdulcelil TOP
08.08.2004
